Tabakspot in historiserende stijl

januari 2024

Aan het eind van de negentiende eeuw zien we in het Duitse Westerwald een geweldige opleving in de productie van steengoed in historiserende stijl. We zijn blij met deze tabakspot die daarvan een representatief voorbeeld is. Het gaat om een cilindrische pot met een vlak deksel dat in een verzwaarde dekselrand valt. Rondom zien we tussen banden met spijkerkoppen vier forse medaillons met rolwerk in de hoeken. Centraal hierin staan vier portretten van afwisselend een man en vrouw in op en top zestiende-eeuwse kleding. Ze kunnen zo uit een prent van Dürer komen. Opvallend zijn vooral de uitbundige veren op de hoeden van de beide dames. Het zijn rijke portretten maar de stilering waarin zij uitgevoerd zijn maakt ze van historisch bijna tot art nouveau. Steengoed uit het Westerwald kenmerkt zich door de grijze scherf bedekt met glanzend zoutglazuur. Veel stukken worden met kobalt opgesierd dat voor vrolijke blauwe accenten zorgt. Aan de onderzijde stempelde de fabrikant zijn merk, waardoor we nu weten dat dit voorwerp door Eckhardt & Engler gemaakt is. Dit merk wordt vaak gestempeld als een intaglio samen met het modelnummer van het voorwerp, zoals ook in ons geval. Zo kon de klant een artikel gemakkelijk nabestellen zonder dat er over de uitvoering discussie kon bestaan. Hoezeer ook van historisme sprake is, één aanpassing wortelt onmiskenbaar in de moderne tijd. Dat is de mogelijkheid in het deksel een spons te plaatsen om de inhoud voldoende vochtig te houden. Voor een tabakspot is dat een belangrijke toevoeging, zeker wanneer na 1900 de tabak aromatischer wordt en tijdens het roken vochtiger dient te zijn. Het forse formaat zegt iets over de tabaksconsumptie toen, tegenwoordig kan een tabakspot gemakkelijk meer dan de helft kleiner zijn.

Amsterdam Pipe Museum APM 24.701