Een exoot met Franse steel

januari 2016

De negentiende eeuwse Franse pijproker was een groot liefhebber van exotisch rookgerei. Naast de gangbare West-Europese pijpen in uiteenlopende modellen zocht hij naar producten met een Oosterse uitstraling, zoals de hierbij afgebeelde pijp. Het gaat om een Ottomaanse pijp waarvan de vormgeving teruggrijpt op Turkse of Noord-Afrikaanse voorbeelden. De basisvorm bestaat uit een cilindrische tienkante ketel geplaatst op een verzwaard onderstuk. Aan de buitenzijde is de pijpenkop gedecoreerd met geometrische motieven met onder zogenaamde stralenogen en boven gestapelde gestileerde bloempjes. Oorspronkelijk werden de kop en steel op de draaischijf gemaakt, in elkaar geplakt en met de hand van stempels voorzien. In de negentiende eeuw gebeurde de productie meer gestroomlijnd. Men perste deze pijpenkoppen in een tweedelige mal waarna de versiering ingedrukt werd. In diezelfde afwerkronde werd ook het makersmerk aangebracht, dat naast een Arabische tekst de naam "B. FUCHEZ CONSTANTINOPLE" te lezen geeft. Fuchez was handelaar in pijpen die op verschillende plaatsen pijpen in licentie liet produceren. De afzet vond zowel in de Levant als in Frankrijk en andere Europese landen plaats. De montage met een contemporaine weichselhouten steel en buffelhoornen mondstuk maakt dat deze pijp in het Westen is verkocht èn daar ook is gerookt. Dat gebeurde aan het eind van de negentiende eeuw. In Turkije werden dergelijke koppen aan een lang recht roer gerookt. De West-Europese roker vond dat na 1880 onpraktisch en koos voor de handzame, korte steel. Het voorwerp is dus een samengaan van de Oosterse uitstraling met de Westerse rookgewoonte.

Amsterdam Pipe Museum APM 5.228