Uitbundige danspartij

september 2023

Volgens de gravering op de dekselring kwam deze pijpenkop in juni 1831 in het bezit van Pertichevich Horvath. In sierlijke krulletters staat diens naam, die ons nu niets meer zegt maar nog altijd een courante familienaam is in Hongarije, in de dekselrand gegraveerd. In een filmopname bijna anderhalve eeuw later prees de vorige eigenaar, de Zwitserse verzamelaar Jacques Schmied deze pijp aan als de enige meerschuim pijp met een gouden deksel. Helaas is dat om twee redenen niet waar. Ten eerste is het deksel niet van massief goud maar van verguld zilver. Bovendien werd meerschuim wel vaker als kostbaar gezien en weldegelijk soms van een gouden klepdeksel of montage voorzien. Toch maakt het deksel een prominent onderdeel van de pijp uit. Voor anderen gaat het echter om de gesneden voorstelling rondom. Aan de voorzijde van de cilindrische ketel dansen een man en een vrouw vol overgave, hij met zijn laarzen met sporen en zijn open bloes lijkt een stoere Don Juan. De muziek bij de dans wordt verzorgd door een driemans-orkestje die we aan de zijkant zien. Naast een violist en een cellist bespeelt een derde man de doedelzak. Dankzij de swingende bewegingen van het dansende paar lijkt de muziek bijna aan de pijp te ontstijgen. Ondanks de levendige figuren en de vlotte uitbeelding getuigt het snijwerk niet van grote fijnheid. Het is eerder schetsmatig uitgevoerd, vakbekwaam maar niet heel artistiek. Ook de afwerking van de schrijnvoorstelling waarbij het fond achter de figuren vaak van stippen is voorzien, is hier wat haastig en minimaal. Interessant detail aan deze pijp is dat de onderzijde van de steel en de bodem van de pijp een prachtige neogotische decoratie vertonen bestaande uit vierpassen. Die versiering sluit aan bij de datering in de jaren dertig van de negentiende eeuw, tijdens de kortstondige herleving van de gotiek.

Amsterdam Pipe Museum APM 24.680