Eenvoud en luxe

maart 2018

Uit de plaats Pirkenhammer in het Duitse Bohemen, tegenwoordig Tsjechië stammen porseleinen pijpen met beschilderingen van kerkvensters. Zij worden rond 1830 bedacht en ontaardden in een rage die zo'n vijftien jaar stand heeft gehouden. Hier wordt zo'n pijp afgebeeld met een zeszijdig afgevlakte ketel van het gebruikelijke stummelmodel. Op de vlakke velden zijn kerkramen geschilderd, transparante ramen waardoor je een helder gekleurde landelijke omgeving kunt zien. Deze kerkvensters werden vaak afgewisseld met standbeelden van ridders die kerkbeelden suggereren en juist in een donker palet zijn uitgevoerd. Alternerend geven de beide schilderingen een mooi ritme van licht en donker. Wat dikwijls gebeurde met luxe pijpen is dat hun doelgroep geleidelijk afzakte. Dat is niet verwonderlijk want de productie in Pirkenhammer was groot zodat er steeds nieuwe klanten gevonden moesten worden. Voor de roker met de kleinere beurs werden deze luxe pijpenkoppen eenvoudiger gemonteerd waardoor de klantenkring aanzienlijk werd vergroot. Deze pijp is zo'n goedkopere versie. Hoewel de pijpenkop nog volledig handgeschilderd is, is de montage simpeler tot bijna ondermaats. De zak van de pijp oogt weliswaar als gezwart buffelhoorn, maar is van hout gemaakt en met zwarte verf afgewerkt. De opgaande steel heeft overigens wel de gebruikelijke kwaliteit maar de pijpenkop is nooit van een klepdeksel voorzien en ook dat onderstreept de eenvoud. Ondanks het simpele voorkomen zal deze pijp in het biedermeier milieu toch voldoende aanzien hebben gehad en was eerder een zondagse pijp dan een dagelijks rokertje.

Amsterdam Pipe Museum APM 22.427