Massim tabakspijp

december 2016

Langs de rivier Sepik in Papoea-Nieuw-Guinea woont een volk dat wordt aangeduid als Massim. Zij zijn van oorsprong koppensnellers en kannibalen, maar tegenwoordig zijn die wrede gewoontes verdwenen. Nu staan zij vooral bekend als houtsnijders, waarvan de grootste voorwerpen als schilden, voorouderbeelden en maskers in het mannenhuis bewaard worden. Uiteraard beïnvloeden deze grote kunstwerken ook de kleinkunst. Daarvan is deze tabakspijp een mooi voorbeeld. Met zijn trechtervormige ketel en verlenging aan de onderzijde is deze qua vorm herkenbaar voor de Massim. Het silhouet heeft een zuivere dolkvorm, waarvan het onderste deel de vorm van het lemmet vertoont. Dit platte gedeelte is aan weerszijden voorzien van geometrisch snijwerk in banen waarbij rijen s-motieven afgewisseld worden met spiralen. De pijpenkop of ketel zelf is meestal onversierd gelaten zoals ook hier het geval is. De scheiding van ketel en steel is gemarkeerd met een bescheiden, vierkantige manchet waarin een kort, uitgehold takje als roer wordt gestoken. Subtiel is dat op deze hoogte aan de andere zijde een gestileerd dierenkopje is uitgesneden, waarvan het oog met een witte glaskraal wordt geaccentueerd. Na het snijwerk wordt de pijp geïmpregneerd, soms ook gekleurd met een rode kleurstof. Tijdens het gebruik verliest het voorwerp geleidelijk zijn kleur en wordt donkerder totdat deze na jarenlang roken bruinzwart is geworden. In die toestand raakte deze pijp in onbruik totdat deze als verzamelaarsobject werd verkocht. Pas een generatie later werd dit object als exoot aan onze collectie toegevoegd.

Amsterdam Pipe Museum APM 22.206