Een tsjiboek in meerschuim

juni 2006

Een tsjiboek in meerschuim

De schoteltsjiboek, een trechtervormige pijpenkop geplaatst op een schotelvorm, is een typisch Turkse vinding. Dergelijke pijpen werden in de achttiende eeuw ontwikkeld en waren gedurende de hele negentiende eeuw populair. Van oorsprong is het een keramiekvorm die al gauw in andere materialen werd nagemaakt. Zo'n tegenhanger van meerschuim zien we hier. De vorm van de tsjiboek is letterlijk overgenomen, al is de decoratie aangepast aan de West-Europese smaak. Rondom de ketel zijn omlijnde puntige knorren aangebracht die de sfeer van de neogotiek opwekken. Aan de onderzijde is de schotel van knorren voorzien terwijl de steel van de pijp overlangs gecanneleerd is. Op die wijze is een treffende vorm van een serene decoratie voorzien met een prachtig resultaat als gevolg. Tenslotte is de pijp gemonteerd met een zilveren klepdeksel en een manchetring met borgoog. Het klepdeksel is atypisch. De ketelinhoud van deze pijpenkop is namelijk betrekkelijk klein, terwijl de wand juist dik is. Zodoende moest voor een brede filtrand van zilver worden gekozen met een wonderlijk klein deksel als gevolg. In het midden heeft dat deksel heel contrasterend juist een heel ruime luchtinlaat. Elegant is de klemveer die met een boog over de brede ketelrand loopt en daar het deksel borgt. Van dergelijke pijpen is het moeilijk te bepalen waar zij zijn gemaakt. Hier lijkt het om een Hongaars product te gaan, maar nieuwe inzichten in de meerschuimproductie kunnen deze toeschrijving gemakkelijk wijzigen.

Amsterdam Pipe Museum APM 18.009

Permalink