Zonder gene gekopieerd

juni 2005

Zonder gene gekopieerd

Deze manchet-figuurpijp wekt bij veel verzamelaars de onmiddellijke associatie met de Bou Maza van Gambier, modelnummer 829. Terecht want de modellering is exact gelijk. Het gaat echter om een veel zeldzamer stuk, gemaakt door de firma Julius Wingender uit Höhr die dit pijpmodel onder nummer 206 bracht. Belgische en Duitse bedrijven inspireerden zich vaker op de toonaangevende Franse fabrieken, waarbij de ontwerpen van Gambier het vaakst geïmiteerd werden. De navolging ging zo ver dat zelfs de kenmerkende Franse emailbeschildering niet vergeten werd. In de negentiende eeuw, toen er nog geen wet op auteursrecht bestond, werd dat kopiëren niet als een zonde gezien al protesteerden sommige fabrikanten daar wel tegen. Talloze rokers van weleer zullen zich nooit gerealiseerd hebben dat hun pijp niet een oorspronkelijk exemplaar was, maar stamde uit een ander bedrijf of zelfs een ander land. Als persoon genoot Bou Maza overigens maar korte tijd populariteit. Dat was toen hij de strijd tegen de Fransen in Algerije leidde nadat Abd-el-Kader naar Marokko gevlucht was. Hij was tot 1848 leider en moest zich door gebrek aan middelen overgeven. In Parijs ontsnapte hij uit de gevangenis en raakte snel in vergetelheid. De firma Gambier bracht dit pijpmodel op de markt om de belangstelling voor Bou Maza uit te buiten. Later verkocht men het ontwerp als een uitbeelding van een Arabier aan een veel bredere groep rokers. Zo devalueerde een specifieke uitbeelding geleidelijk tot een algemeen landstype.

Amsterdam Pipe Museum APM 17.526

Permalink