Catalogus van een meerschuimfabrikant

januari 2006

Voor het beeld van de pijp en haar ontwikkelingsgang door de tijd is de fabrikantencatalogus een buitengewoon belangrijke bron. In de catalogus toont de fabrikant zijn assortiment als een nuchtere opsomming van modellen en soorten van dat moment, doorgaans zonder commentaar. Voor ons nu geeft dit een geweldig inzicht in de mode en het veranderingsproces daarvan. Deze catalogus, uitgebracht door Johann Brix uit Wenen introduceert ons in de wereld van de meerschuimpijp van rond de voor-vorige eeuwwisseling. De catalogus laat op 21 pagina's 376 pijpen en zes pijpenroeren zien. Van dat aanbod zijn slechts 68 pijpen voor tabak bestemd, twee zijn waterpijpen en alle andere exemplaren zijn bedoeld als sigarenhouder. Dit toont aan dat in die periode de meerschuim tabakspijp sterk op de achtergrond was gedrongen door de sigarenhouder. Bij dat laatste artikel is de mode overigens geweldig verburgerlijkt. Onderhoudende damesbustes, losse paarden of per twee, honden en andere dierfiguren passeren de revue. Duidelijk is dat Brix een fabrikant van luxe seriewerk was en dat de mode zo truttig geworden was dat we geen spectaculaire eenlingen meer terugvinden. Naast dit versierde goed is de eenvoudige sigarentip inmiddels gemeengoed geworden. De keuze daarin was zeer breed. De tabakspijpen staan helemaal achterin de catalogus afgebeeld en ook dat zegt iets over hun afnemende populariteit. Aan forse koppen is er de dan populaire eierkop of de traditionele Hongaar. De klepdeksels waarmee deze pijpen afgewerkt zijn stralen eenvoud uit en ook dat element benadrukt het burgerlijke en algemene van het assortiment van Brix. Naast dit oubollige goed worden ook enkele etuipijpen geleverd met strakke ketelvormen zoals de Dublin en de billiard. Zij representeren het modieuze element en zijn bestemd voor de meer mondaine roker. Duidelijk is dat Brix een specifiek marktsegment bediende maar daarnaast blijkt dat rond het jaar 1900 de smaak van de meerschuimpijp behoorlijk verburgerlijkt was.

Amsterdam Pipe Museum APM 21.273