Zittende pijproker van de Kuba

december 2020

Afgebeeld is een magnifiek en attractief stukje snijkunst, voorstellend een man zittend op een krukje die een pijp rookt. Het beeldje heeft een hoogte van zestien centimeter en een diameter van ruim zes. De vaardige snijder schiep een prachtig afgewogen kunstwerkje met een silhouet dat van alle kanten aantrekkelijk is en dat maakt een belangrijk element uit in de charme van het voorwerp. Qua uitwerking lag de aandacht op het hoofd van de voorgestelde, waarbij de hoofdtooi, ogen en de mond duidelijk de stijl van de Kuba verraden. Lager in het beeldje zijn de details minder uitgewerkt: de lendendoek bijvoorbeeld is zelfs haastig gesneden, daar ging nog een ceintuur van vezels overheen. Bij de Kuba bevestigt de hoofdtooi dat het hoofd de bron van goddelijke kracht is. Daarom is dat onderdeel het meest zuiver weergegeven. Uiteraard gaat voor ons de focus uit naar de pijp die de man rookt. De vorm daarvan aardt het meest naar de kalebaspijp die in talloze delen van Congo gerookt wordt. De uitgeholde vrucht fungeert als koelruimte voor de rook, een aardewerken pijpenkop wordt aangebracht voor het branden van de tabak. Bijzonder aan dit beeldje is dat het een echte pijp is: de bezitter rookte hier namelijk uit met behulp van een rietje dat als mondstuk in het hoofd van de voorgestelde werd gestoken, de pijp van de man werd met wat tabak gevuld. Een prachtig decoratief stuk dus, maar zeker geen sierpijp, het voorwerp is vele malen gerookt. Gelukkig voor ons net niet zo vaak dat de pijp niet doorbrandde. De minimale ketel is wat onverwacht voor een streek waar de tabak ruim verkrijgbaar is. Wij kennen talloze reuzenpijpen uit Congo, maar kleine formaten als deze zien we net zo goed.

Amsterdam Pipe Museum APM 24.089