Musketier in blanc-de-Chine
september 2021
De vormgever van deze pijpenkop in wit porselein heeft de musketier met snor en sik een gemoedelijke zeventiende-eeuwse uitstraling gegeven. Dat voorkomen wordt geaccentueerd door een breedgerande hoed met veer, pijpenkrullen tot op de schouders en een bescheiden plooikraag. Kenmerkend voor de tijd van ontstaan is de manchet met montagerand bedoeld om een zilveren steelhouder aan te bevestigen. Verder zien we heel subtiel dat het koord van de hoed iets opwipt om als oog voor een borgtouwtje te fungeren. Van oorsprong wordt met een musketier een schutter bedoeld die met zijn musketgeweer de vijand op afstand hield. Vanaf 1844 krijgt de aanduiding musketier een nieuwe betekenis door de roman van de Fransman Alexandre Dumas: Les trois mousquetaires. Dan gaat het om een eregarde voor de Franse koning uit de jaren 1620 tot 1640 met een hoofdrol voor D'Artagnan, naast de drie musketiers Aramis, Athos en Parthos. Deze majestueuze porseleinen pijpenkop moet aan het begin van die rage zijn bedacht, dus kort na 1844. Daarvan getuigt de vormgeving die in veel opzichten nog kenmerken van de achttiende eeuwse porseleintraditie weergeeft, vooral zichtbaar in de plooikraag. Het formaat en de steelversiering daarentegen zijn weer kenmerkend voor de tijd van ontstaan, zie vooral het laffe ornamentwerk op de steel. Aantrekkelijk is de Blanc-de-Chine uitvoering. Met de schreeuwerige kleurenbeschildering van de jaren 1840 zou ongetwijfeld veel van de subtiliteit van de vormgeving verloren zijn gegaan.
Amsterdam Pipe Museum APM 24.286
Permalink