De pijp buiten gebruik

Wanneer het roken algemener wordt, komen steeds meer gebruiksvoorwerpen op de markt die van nut zijn om de cultuur gestalte te geven en het gebruik te veraangenamen. Daartoe behoren dozen of laden om de pijpen in op te bergen of in mee te nemen, een standaard voor het veilig wegbergen. Een zeer Hollands artikel is de pijpenkas, een foedraal om een breekbare kleipijp in te vervoeren. Gewone onversierde voorbeelden zijn louter dienstig, maar als de pronkzucht om de hoek komt kijken, ontstaan fraaie volkskunstige exemplaren. Pijpekassen opgesierd met plaatmessing beslag en vaak voorzien van een toepasselijke tekst zijn de hele achttiende eeuw gebruikt. Daarnaast bestaan fraaie gesneden voorbeelden met Bijbelse scenes of menselijke portretkoppen of dierfiguren.

Een speciaal artikel is de dubbele pijpenkas, doorgaans bestemd voor twee lange Goudse kleipijpen. Zij zijn bekend in kerfsneetechniek van Hollandse of Friese bodem, maar komen ook voor in andere materialen. Een voorbeeld van de beste kwaliteit is de Japanse lakkas, voorzien van zwart lakwerk met een fraaie bloemdecoratie. Zij waren het symbool van gastvrij samen roken. Een dergelijke kas is ook bekend uit Ceylon en de Ivoorkust en bewijst dat het roken van de Goudse pijp zich mondiaal heeft verspreid.

Voor in huis maar ook in het café hangt een pijpenrek aan de wand. Vaste bezoekers konden hierin hun pijpje plaatsen. Ook een pijpenrek of pijpenstandaard voor op tafel is veel gebruikt. Zij waren vooral bedoeld voor de echte rokers, die een verzameling pijpen bezat. De hoekrekken zijn gemaakt voor de grotere meerschuim pijpen. Een meer eenvoudige oplossing is de pijpenlade, een open bak voor op tafel. Daarin werden de pijpen samen met de gereedschapjes als pijpenreutels en vonkenvangers opgeborgen.

Tijdens het roken werd de pijpenkop wel in een sleetje geplaatst, om te voorkomen dat de warme kop de politoer van de tafel zou beschadigen. Zo’n piperest was ook voor na het roken praktisch. In de twintigste eeuw verarmt de rookcuriosa. De pijproker gebruikt een eenvoudig wandrekje voor vijf tot tien pijpen. Een andere oplossing is een standaardje voor op tafel. Omdat de pijp inmiddels veel korter van steel is geworden, in handzaam opbergen een stuk eenvoudiger.