Deksels op meerschuim pijpen

De pijp van meerschuim is het meest exclusieve rookinstrument. Niet verwonderlijk dat deze vaak voorzien wordt van een kostbaar deksel uitgevoerd in zilver of zelfs goud. Die deksels werden indertijd niet in de pijpenmakerij gemaakt, maar door een zilversmid. Wanneer je deze pijpendeksels bestudeert ontdek je een eenheid in stijl per periode, een patroon dat geleidelijk verschuift naar nieuwe modevormen.

Het deksel van de pijp heeft vooral een praktisch nut: je kunt de pijp nu ook buiten roken zonder dat de wind het vuur opstookt. Bovendien kunnen vonken en as niet langer uit de pijpenkop vallen. Om rustig te kunnen roken is een dekseltje nodig, met kleine luchtgaatjes rondom. Daarnaast is het tevens een chique afwerking voor een zorgvuldig gemaakt product. De puur functionele deksels, doorgaans vlak of trommelvormig, zijn seriematig met een stans gemaakt. Aan de vorm herkennen we soms de origine en ouderdom. Andere deksels zijn juist volledig handgemaakt, ware kunstwerkjes die echt iets toevoegen aan de pijp. Let ook op de soms prachtige klemveer die de klep gesloten houdt.

In het eerste kwart van de negentiende eeuw is het gebruikelijk dat legerofficieren met hun pijp pronken. Dat was het enige persoonlijke voorwerp aan hun verschijning, want het uniform dat zij droegen was op hun rang voorgeschreven. Een prachtig voorbeeld is een deksel waarop een kanon staat, tijdens het roken walmen de zeven kanonslopen rondom. Een andere voorbeeld laat een imposante legerhelm zien, opgesmukt met een trofee aan wapentuig. Een derde is deels van goud en toont de vier paarden van de San Marco in Venetië als decoratie.

Ook eenvoudige deksels kunnen gepersonaliseerd zijn. Bijvoorbeeld door een gegraveerd opschrift, de afbeelding van een familiewapen of een gouden munt in een vatting. Uiteraard vormt het deksel qua ontwerp een eenheid met de steelhouder, de montage die rond het steeleind een hechte verbinding met de losse pijpensteel moet maken.