Tabaksvignetten
Totdat de fabrieksverpakte tabak werd geïntroduceerd had iedere tabakswinkel zijn eigen kerfmachine en verpakte de vers gesneden tabak zelf. Niet verwonderlijk dus dat de zichtzelf respecterende winkelier eigen wikkels gebruikte met een merkvignet om het product te adverteren. Dat vignet bestond uit een in het oog springende afbeelding met daaraan toegevoegd een tekst en het adres van de winkel. Dergelijke merkvignetten werden van een eenvoudig houtblok gedrukt, later komen kopersnedes en houtgravures in gebruik. Het gaat om de tabaksverpakking, dus voor de roker was er geen enkel belang dit te bewaren. Vandaar dat dit soort drukwerk nu zeldzaam is.
De oudste vignetten zijn simpel met een eenduidige afbeelding van bijvoorbeeld een tabakston, een dier of een mens. Gaandeweg wordt de voorstelling beter uitgewerkt en neemt de hoeveelheid tekst en daarmee de advertentiewaarde toe. Merkbescherming bestond nog niet en veel fantasie hadden de winkeliers niet, dus we zien in veel steden dat dezelfde merken in gebruik zijn.
Belangrijke merken worden op meerdere plaatsen gevoerd, de één kopieerde van de ander. Dat gebruik strekte zelfs over de landsgrenzen. Talloze Hollandse tabaksmerken, vooral uit Amsterdam, zijn in de provincie nagemaakt, maar waren ook in Duitsland en Zwitserland bij winkeliers in gebruik. Bijzonder is het te zien dat bij die nagemaakte merken de detaillering steeds minder wordt. Soms is zelfs de Nederlandse spelling totaal verkeerd begrepen nageschreven.
Tegen het eind van de negentiende eeuw domineren grotere tabaksfabrieken die hun verpakkingen standaardiseren. Dan zien we ook de advertentie met een vast beeldmerk toenemen en wordt het registreren van het merk mogelijk. Geleidelijk winnen de fabrieken het van de kleine tabakskerverijen, het ouderwetse vignet maakt plaats voor drukwerk met een hogere advertentiewaarde. Tegelijkertijd zien we dat het drukwerk fraaier wordt. De detaillering neemt toe, er worden meer kleuren gebruikt. Zo transformeert het oude vignet in de moderne reclame zoals we die nu kennen.
