De Graslanden van Kameroen

De meest expliciete rookcultuur treffen we aan in Kameroen. Daar fungeert de tabakspijp als statusdrager voor de gebruiker. Alle stammen hebben er duidelijke regels voor wie wat mag gebruiken: vrouwen roken bijvoorbeeld alleen uit pijpen met geometrische motieven, terwijl de figurale uitbeeldingen voorbehouden zijn aan de mannen.

Het formaat van de pijp onderstreept de status van de gebruiker. De allergrootste pijpen, la pipe du chef, worden als geschenk aan de stamoudste of aan vorsten aangeboden. Alleen de pijpenkop al kan soms een halve meter hoog zijn, een houten steel van een meter lang completeert het geheel. Bij officiële gelegenheden worden zij gevuld met tabak rondgedragen.

Traditioneel zijn de pijpenkoppen van aardewerk, zwart gebakken in eenvoudige veldovens. Ironisch genoeg vooral geproduceerd door vrouwen, die zelf van de mooiste gefigureerde pijpen geen gebruik mogen maken. Het is een techniek die nog altijd bestaat, het oude vakmanschap is wel veranderd maar niet verminderd. Zelfs nieuwe ontwerpen komen tegenwoordig nog tot stand.

Naast aardewerk worden in Kameroen ook pijpen van messing gebruikt. Vooral uitbeeldingen van Duitse soldaten die aan het begin van de twintigste eeuw Kameroen koloniseerden, zijn een geliefde voorstelling. Een zeldzaam exemplaar in traditionele vormgeving, is van het moderne aluminium gemaakt en stamt uit ongeveer 1960. Bijzonder aan de Graslandpijpen is dat de productie onverminderd voortgaat en nauwelijks een cesuur in kwaliteit en artisticiteit laat zien.