Vuurmaken en aansteken

Vanuit deze tijd denkende kunnen we ons nauwelijks voorstellen hoe lastig het vroeger was je pijp aangestoken te krijgen. Onze zeventiende-eeuwse voorouders gebruikten een kooltje, met een vuurtang uit de brandende haard gehaald en aangereikt in een vuurtest. Met de haardtang of een kleiner exemplaar kon je een gloeiend kooltje op de pijpenkop te leggen. In andere gevallen werd een zwavelstokje gebruikt, een stukje riet of takje ingestreken met zwavel dat gemakkelijk ontvlamde en voor het transport van het vuur naar de pijp diende.

Voor het verplaatsen van vuur in huis gebruikte men een vuurkomfoor, gevuld met gloeiende kooltjes. Dat gebruik vangt aan met eenvoudige vuurtestjes van roodbakkend aardewerk. Geleidelijk komt daarin meer luxe met de koperen komfoor op een houten onderschotel of met een houten handvat om hem in huiselijke kring door te geven. Passend in de rijkere milieus bestaan deze ook in zilver.

In de achttiende eeuw kwam de tondeldoos in gebruik om vuur te maken. Een zakdoos waarin een vuursteentje, een vuurslag en een stukje licht ontvlambare tondelzwam. De tondeldoos werd vaak aan de broekriem gedragen als je buitenshuis vuur nodig had. Voor thuis was er de tondelpistool, een soort revolver zonder loop, die louter diende om met vonken vuur te maken. Doorgaans zijn zij voorzien van een klein kaarsje waarmee het verse vuur de tijd overbrugde.

De negentiende eeuw bracht grote veranderingen. Met de afstrijklucifer werd het vuurmaken een stuk eenvoudiger. Deze fosforhoudende lucifers ontbranden door wrijving aan elk ruw oppervlak, zoals de rand van het vestadoosje of de pyrogène. Deze aardewerk luciferstandaard stond, al of niet met reclame standaard in cafés op tafel zodat de drinker zich van een vuurtje kon bedienen.

Vervolgens kwam de vonkvrije veiligheidslucifer waarvoor een speciaal strijkvlak op het doosje nodig was. Uiteindelijk was er de aansteker. Die laatste is er nu zo’n eeuw en heeft veel comfort gebracht. De aansteker is na de Tweede Wereldoorlog het nieuwe statusartikel geworden waarmee je je stand uit kunt dragen. Je mocht gezien worden met een zilveren en gouden exemplaar van bekende chique merken. Ook zij werden achterhaald, nota bene door een nietig artikel als de wegwerpaansteker.