Tabakspot van Tichelaar

januari 2017

De liefde voor pronkzucht had de Fries een eeuw geleden nog niet losgelaten. Daarvan getuigt deze magnifieke tabakspot uitgevoerd in Delfts palet, maar gemaakt in Friesland. Deze historiserende pot is afkomstig uit de fabriek van Tichelaar in Makkum, een plateelfabriek reeds in 1699 gesticht. De tabakspot kwam tot stand in een periode dat het ambachtelijke werk naar voorbeelden uit voorbije tijden bij een groeiende groep herenboeren en steedse middenstanders populair werd. Tichelaar hield om die reden het oude ambacht in ere met schilder Jacobus ten Zweege junior als een van de meest getalenteerde arbeiders. Zweege leverde rond 1900 het meest verfijnde plateelschilderwerk. De pot, een getrouwe kopie van een zilveren Lodewijk XIV-pot, is overgedecoreerd met op de vlakke velden landelijke scènes van een hofstede, een herder, jagers en schaapjes in het veld. De ruimtes ertussen zijn met prachtig ornamentwerk opgevuld. Het fijne schilderwerk is eerder Delfts dan Fries van traditie maar het makersmerk met TT-monogram op de bodem van deze pot verraadt onmiskenbaar de herkomst. Ook dit merk is niet kenmerkend Fries, maar is geïnspireerd op het fabrieksmerk van de beroemde Meissen Porzellanwerken. Het is een wonderlijke en onverwachte merknavolging die voor de Friese consument nauwelijks enig belang had. Na de Eerste Wereldoorlog blijft dit model tabakspot bij Tichelaar nog in productie maar het schilderwerk wordt al snel grover terwijl ook kleur in de voorstelling wordt toegevoegd. Het Amsterdam Pipe Museum is enthousiast over deze pot omdat deze qua vorm en schilderwerk het hoogtepunt van het Friese historisme vertegenwoordigt.

Amsterdam Pipe Museum APM 22.212

Archief object van de maand