Souvenir uit de Eerste Wereldoorlog

november 2017

Tijdens de Eerste Wereldoorlog was er in de loopgraven voldoende tijd een pijpje te smoren. De persoonlijke tabakspijp bood de soldaat in den vreemde al rokend troost en was tevens een souvenir van thuis. Van Engelse zijde zijn inmiddels talloze houten soldatenpijpen bekend. Hier wordt een zeldzaam voorbeeld van een Duitse soldaat besproken. Het gaat om een handzame gesteckpijp met ovaalvormige porseleinen kop en een vochtzak om het tabakssap op te vangen. Veel plattelanders rookten ten tijde van de Eerste Wereldoorlog nog uit dergelijke pijpen al was het voorwerp toen zeker ouderwets. Aan het begin van de negentiende eeuw werden deze porseleinen pijpen buitengewoon kunstvol beschilderd, maar een eeuw later is van dat knappe vakmanschap niets meer over zoals deze pijp overduidelijk laat zien. De pijpenkop toont een primitief geschilderd opschrift van een dilettant, in haast gemaakt om nog in de ransel van de soldaat mee naar het font te kunnen. Met een te dikke penseel werd de ketel voorzien van een opschrift opgedragen aan het Armee Korps XV dat in 1914 in de plaats Wervik gelegerd werd. Dat regiment bestond uit soldaten overwegend uit Elzas en Lotharingen. In oktober 1914 bezetten zij het tabaksstadje ter voorbereiding van gifgasaanvallen. De aanduiding IR 126 op de pijpenkop staat voor Infanterie Regiment nummer 126 onder aanvoering van Groothertog Friedrich von Baden. De Duitsers brachten Wervik en omgeving niet veel goeds. Deze lelijke pijp is aan hun optreden een merkwaardige herinnering. De vraag rijst wie met zo'n wanproduct vereerd werd.

Amsterdam Pipe Museum APM 22.349

Archief object van de maand