Pijpenkop uit de Dogoncultuur

april 2012

Van veel Afrikaanse culturen is nog geen geschiedenis geschreven over hun rookcultuur en de pijpen die zij daarbij gebruikten. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Dogon in Mali. Weliswaar zijn er de laatste decennia talloze opgravingen in dat gebied gedaan, maar weinig materiaal is daarvan gepubliceerd. Vondsten wijzen in ieder geval op pijpenkoppen die prachtig zijn vormgegeven, zoals het voorbeeld hier afgebeeld. De zacht gebakken ceramiek laat geen gesteelde pijpen toe, zodat alle voorbeelden een afgeknotte steel hebben, vaak is die vierkant aan het eind zonder manchet en dat is het meest kenmerkende van de pijpen van de Dogon. De pijpenkop zelf heeft een prachtig model, dubbelconisch met halverwege een schuinse rand. De opening wordt verstevigd met een uitstaande filtrand. Na het vormen op de draaischijf wordt de handgevormde steel aan de pijp geplakt. Als versiering worden lijnen ingekrast om tenslotte het geheel in een bad met ijzerengobe te dopen om een fijne glans te krijgen. Al die handelingen wijzen op een goed ontwikkelde pottenbakkersnijverheid. Hoewel talloze pijpen inmiddels te herkennen zijn, is het met de vaststelling van de chronologie nog maar bar gesteld. Daarnaar zou de komende jaren nog eens wat onderzoek gedaan moeten worden.

Amsterdam Pipe Museum APM 20.987

Archief object van de maand