Pijpenhouder uit een serie

januari 2010

In Japan wordt de tabakspijp, de kiseru opgeborgen in een etui, de zogenaamde kiseruzutsu. Daarvoor worden naast hout vaak been of hertshoorn gebruikt. Dit exemplaar is van been gemaakt en bestaat uit twee in elkaar schuivende hulzen, waarvan de buitenzijde uitgebreid versierd is. De voorstelling toont een strijder in historische dracht met voor hem, in het water een tweede figuur, een vis op het hoofd. Verder zien we rotsen, bloeiende bloemen en een boomstam. In het dekseldeel komt een deel van de hoofdvoorstelling terug. Helaas ontgaat ons de boodschap die in deze uitbeelding besloten ligt. Het snijwerk is wat krasserig uitgevoerd en is vervolgens met zwarte verfstof ingewreven. Van artistiek werk is geen sprake, het is meer de curiositeit die opvalt. Interessant is echter dat van deze pijpenhouder een serie van zes exemplaren bestaat die sterk vergelijkbaar zijn maar alle verschillend. De set werd in 1888 door het Rijksmuseum voor Volkenkunde van een Leidse handelaar gekocht. Het gegeven dat de aankoop toen reeds plaatsvond is buitengewoon onverwacht. De kiseruzutsu kreeg in Japan een grote verfijning en deze stukken zou je op het eerste gezicht als twintigste eeuwse souvenirstukken bestempelen. Zij bewijzen echter dat dat dus anders ligt. De reden voor het Rijksmuseum voor Volkenkunde deze objecten kortgeleden te ontzamelen ligt in hun verzameldoelstelling besloten. Voor het Pijpenkabinet vervullen zij een rol in de variatie aan kiseruzutsus die er gemaakt zijn al behoren zij door hun gebrek aan artisticiteit zeker niet tot de mooiste voorbeelden.

Amsterdam Pipe Museum APM 20.088e

Archief object van de maand