Niet alleen een onderbeen

mei 2025

Deze tabakspijp van porselein heeft een waarlijk originele vormgeving. In de ketel van de pijp herkennen we de stummelvorm, de ovale pijpenkop die na 1800 zo favoriet is. De vormgever heeft echter geen standaard hiel toegepast, maar modelleerde de ketelbasis tot een voet gestoken in een klassieke sandaal van ijle bandjes zodat de pijpenkop de betekenis van dijbeen kreeg. De steelaanzet vertoont een ander grapje, daar zien we een hand die het onderbeen bij de enkel beet houdt, met in de steel een mouw met manchet. Het zijn originele en fraai gemodelleerde elementen die voor een zeker logisch ritme zorgen. Alsof dat nog niet genoeg is, werd de voorzijde van de ketel beschilderd als ware het een klassieke stummel: het gezicht op de stad Mainz, ondubbelzinnig geduid met een tekst in schoonschrift, in een rechthoek met brede bladgouden lijst. Daarmee is deze pijp tevens een souvenir voor wie Mainz bezocht. Het is echter de authentieke montage die deze pijp zo’n majestueuze maar vooral ook klassieke uitstraling geeft. Een zwaarder uitgevoerde, uit hoorn gedraaide stam dient als handvat voor de roker, daarboven zien we een elegante afgeplatte steel met na een balusterknoop het zogenaamde knopenmondstuk. Een groen katoenen koordje met twee kwastjes houdt de verschillende onderdelen als een borgsnoer tezamen, als redmiddel bij het losschieten. De datering ligt in het eerste kwart van de negentiende eeuw.

Amsterdam Pipe Museum APM 30.380

Archief object van de maand