Neogotiek in optima forma

januari 2022

Wonderlijk genoeg is de geschiedenis van de sigarenhouder nog niet goed in beeld gebracht. Terwijl het roken van sigaren al vanaf het eind van de achttiende eeuw via Spanje en Portugal bekend was geworden dateren de vroegst bewaarde sigarenpijpen pas uit de tijd rond 1850. In de eerste decennia was de roker zo gewend aan de pijp dat ook voor het roken van de sigaar een standaard pijpmodel gebruikt werd. Daarin staat de sigaar dus rechtop. Pas tegen 1870 zal de sigaar tot in een hoek van 120^o met de steel dalen. Deze houder van meerschuim is dus een mooi voorbeeld van de vroege vorm. De pijp zelf heeft een ovaalvormige kop om comfortabel te kunnen vasthouden. De licht conische houder voor de sigaar staat hier bovenop met een binnendiameter van de standaard sigaardikte want men rookte in de jaren alleen kleine sigaartjes. In de steel wordt die ovaalvorm nog een keer in meerschuim herhaald. Het roer is van gedraaid hout met de voor die tijd gebruikelijk knopen eindigend in een mondstuk van buffelhoorn. Met een eenvoudig kettinkje is het meerschuim aan het roer geborgd.. Het oppervlak van het meerschuim is uitbundig van neogotische ornamenten voorzien die voor een prachtig ritme zorgen. De stijl is gebaseerd op de Engelse variant, de laat gotische perpendicular met een overvloed aan lijnen. Dit traceerwerk, bestaande uit drie- en vierpassen, ruiten en vlechtbanden gaat wel vier lagen diep. Dankzij het etui weten we dat de verkoper indertijd ene Peter Keiss was, die een zaak had aan de chique winkelstraat Graben in Wenen. Of hij zelf de snijder van deze opmerkelijke schepping is of slechts de wederverkoper weten we niet. Veel adressen in etuis betreffen die van de winkelier, de vervaardiging vond elders plaats. Vraag bij deze pijp blijft de datering. De neogotiek was korte tijd populair, vooral in de jaren 1830 en verdween daarna snel. Gezien het model moeten we in deze pijp werkelijk een vroege sigarenhouder zien, die van een modieuze neo-gotische versiering is voorzien. Binnen enkele jaren is deze stijl al weer achterhaald, waardoor deze pijp een zeldzaamheid is.

Amsterdam Pipe Museum APM 24.337

Archief object van de maand