Kerkvensters met een jaartal

december 2021

Kerkvensters met een jaartal

Het is nog niet zo lang geleden dat dit type pijp met zijn hoge veelkante ketel en drukke beschildering van kerkvensters toegeschreven werd aan de koninklijke porseleinfabriek van Meissen en als achttiende eeuws werd gezien. Inmiddels weten we beter. Het standaardwerk over porseleinen pijpen van Morgenroth uit 1989 bracht de juiste productieplaats, maar dat viel weinig verzamelaars op. Het blijkt een typisch product gemaakt in de plaats Pirkenhammer in Bohemen door de in 1803 gestichte fabriek Fischer & Reichenbach. Daarmee stammen deze meerkante pijpenkoppen dus niet uit de rococo maar uit de Biedermeiertijd en zijn niet Saksisch maar Boheems. De fabriek in Pirkenhammer stond bekend om de productie van dit type, maar plaatste zelden een merk op hun pijpen. De zes- of achtkante ketels, leverbaar in twee beschilderingen, werden een ware rage. Fischer & Reichenbach introduceerden het gotische motief op porselein waarmee ze een geweldig succes hadden. De donkere variant zoals deze is beschilderd met historische stenen kerkmuren doorbroken door gotische kerkvensters al dan niet afgewisseld met kerkbeelden of zoals hier ridderfiguren. De ramen bieden uitzicht op een berglandschap met fantasiekastelen, iets om bij weg te dromen. Daarnaast bestaan meer transparante versies met een wit fond en heldere kleurenbeschildering doorgaans met meer bladgoud. Deze pijp springt eruit door één aspect. In de nauwe ruimte tussen ketel en steel bracht de porseleinschilder heel onopvallend het jaartal 1832 aan. Met deze unieke toevoeging is het de enige gedateerde tabakspijp van deze soort uit Bohemen. Deze tabakspijp is met zijn oorspronkelijke zilveren klepdeksel en zilver gemonteerde steel met origineel borgkoordje een prachtig bewaard gebleven exemplaar. Het geschilderde jaartal maakt hem dateerbaar en daarmee uniek.

Amsterdam Pipe Museum APM 24.322



Archief object van de maand