Karakterkop in meerschuim

augustus 2021

Het portret van deze gebaarde man met hoed lijkt veel op de uitbeelding van Paul Krüger, de Zuid-Afrikaanse president die rond 1900 internationaal grote bekendheid wist te verwerven. Er was dus alle reden een pijp met zijn borstbeeld te maken. Toch is dat hier niet het geval. Wie goed kijkt ziet dat diverse details niet kloppen. Zo is de hoed te informeel, bij Krüger was dat standaard een hoge hoed, hij was immers het staatshoofd. Ook het gelaat is gezien de datering van de pijp te jong en energiek. Hier is niet een bestaande persoon uitgebeeld, maar een karakter. Het gaat om de stereotype kop van een Zuid-Afrikaanse boer, haast onvermijdelijk Krügeriaans. Al vanaf het ontstaan van de portretpijp in meerschuim, zo rond 1870, behoren rassen en typen tot de geliefde uitbeeldingen. Daarin past ook deze schepping die gezien de uitvoering gemaakt is door een vaardige snijder die goed de verhoudingen wist te bewaken en zo een welgevormd borstbeeld schiep. Dat de pijp mogelijk aan de roker werd aangeboden onder de naam Krüger ligt buiten de intentie van de maker. Gezien het etuimerk met de letters P.F. lijkt hij bedoeld voor de verkoop in België op een moment dat de populariteit van Krüger al voorbij was. Wat de aspirant koper indertijd in dit portret zag laat zich nu nog slechts raden. Door het roken heeft de pijp in elk geval een prachtig patine gekregen, met de licht gekleurde ringbaard en revers.

Amsterdam Pipe Museum APM 24.283

Archief object van de maand