Janus uit de tweede generatie

december 2024

Het is bekend dat de Goudse pijpenmakers in de negentiende eeuw niet tot de beste ontwerpers van pijpen behoorden. Terwijl de Franse pijpenfabrieken vanaf 1820 met prachtige, levensechte portretpijpen komen, verbleekt het aanzien van de Goudse kleipijp dat nog altijd bepaald wordt door traditie en eenvoud. De Goudse fabrikanten realiseren zich hun manco en streven weliswaar naar vernieuwing maar het is hun niet gegeven. Dit amusante portret van een man en vrouw als Janusfiguur bewijst het gebrek aan ontwerpgedachte van de Gouwenaars. In de gezichten ontbreekt elk karakter, geen spoor van een jukbeen of oogkas, let ook op de mechanische vormgeving van het kapsel. Daarbij komt dat zelfs het concept niet vernieuwend is. Het is namelijk geenszins een vinding uit de negentiende eeuw, maar een regelrechte kopie van een pijp van rond het jaar 1700 die in zijn tijd toen echt vooruitstrevend was. Alleen het ketelformaat is aangepast aan de eisen van de moderne tijd; deze is wat hoger geworden om meer tabak te kunnen bevatten, verder is het ontwerp onveranderd. Deze pijpenkop bewijst wel het beperkte kunnen van de Goudse pijpenfabrikanten die lijdzaam moesten ondergaan dat hun nijverheid geleidelijk werd ingehaald door buitenlandse nouveautés.

Amsterdam Pipe Museum APM 24.860

Archief object van de maand