Huzarenportret met messing helm

september 2024

Vroege houten pijpen uit de plaats Ulm zijn zeldzaam. De achttiende eeuw ligt lang achter ons, veel geliefde pijpen zijn jarenlang gerookt maar onvermijdelijk kwam het moment van afdanken doordat defecten zich manifesteerden. Deze pijp is een mooi voorbeeld van een vroege Ulm met ook nog een zeldzame vorm van figuratie die wèl in goede staat bewaard is gebleven. Uitgebeeld is de portretkop van een huzaar met zijn stoere uitstraling door de grote snor. Kenmerkend voor de tijd van ontstaan is dat het hout is opgeleukt met witte kraaltjes om hier en daar een subtiel maar aantrekkelijk accent te geven. Een uniek element is de wijze waarop de pijp beschermd is tegen slijtage bij het neerleggen de pijp. Het messing nageltje in de oorlel van de soldaat zit precies op het dikste punt van de pijpenkop. Rookte je even niet en lag de pijp op zijn zijde dan rustte het voorwerp op dit kopspijkertje, de rand van het deksel en van de manchet waardoor krassen van het hout voorkomen werd. Hier heeft de maker duidelijk over nagedacht. Ook een achttiende-eeuws element is het klepdeksel in de vorm van een heuse militaire helm uitgevoerd in zwaar messing. De vroegste pijpenmontages uit Ulm zijn altijd van messing, zilver kwam pas in beeld toen de pijp een gerespecteerd statusartikel was geworden aan het begin van de negentiende eeuw. De helm is niet alleen een toepasselijke bekroning op dit soldatenhoofd, het werd ook een favoriete wijze de pijpenkop af te dekken tegen strooiende vonken.

Amsterdam Pipe Museum APM 24.766

Archief object van de maand