Het fenomeen tabakobon

augustus 2015

Voor de Japanner is aan het roken van een pijp bijna evenveel ceremonie verbonden als het drinken van thee. Niet verwonderlijk dat het rookgerei en de bijbehorende tabakscuriosa met veel zorg is gemaakt. Deze tabakobon ofwel rookset is daarvan een goed voorbeeld. In een rechthoekig kistje met lakdecoratie zijn verschillende, voor de pijproker onontbeerlijke voorwerpen samengebracht. Het meest opvallend is de keramische komfoor met een stevige witte scherf bedoeld voor de kooltjes vuur om de pijp aan te steken. Deze is voorzien van wit glazuur dat een prachtig grijs craquelé vertoont. De tabakspot heeft een opmerkelijk hoge vorm en is van blanke bamboe gemaakt. Zij wordt afgesloten met een gezwart houten dekseltje en staat in een zwarte houder zodat deze bij het verplaatsen van de rookset niet om kan vallen. Ook uit het bijbehorende pijpje leren we de status van deze rookset kennen. Hier zijn roodkoper en messing gecombineerd. Eenvoudige materialen dus, al is het bamboe steelstuk van de pijp op aantrekkelijke wijze gebrand en dat benadrukt juist weer luxe en traditie. Al met al gaat het om een representatief stuk zij het niet van een ultieme kwaliteit. De lakbeschildering bijvoorbeeld vertoont kenmerken van fabriekswerk en heeft niet het raffinement van de individuele lakkunstenaar. Ook draagt de keramische komfoor geen signatuur die wijst op de trots van een bepaalde ceramist. De prachtige staat van het geheel doet vermoeden dat het een recent voorwerp betreft, doch dat is niet zo. Het object dateert zeker uit de Meji-periode ofwel uit de tijd van voor 1915 en heeft daarmee een leeftijd van minimaal een eeuw.

Amsterdam Pipe Museum APM 22.049

Archief object van de maand