Goudstenen asbak

mei 2003

Een functioneel artikel voor rokers is deze asbak nooit geweest, maar een modeartikel des te meer. In het laatst van de negentiende eeuw werden in Duitse porseleinfabrieken miljoenen curiositeiten en prullaria gemaakt en daartoe behoort ook dit voorwerp. Hoewel als asbak bedoeld is het primair een sierartikel bestemd voor de toen overvolle huizen van de voortdurend groeiende middenklasse. Langs de rand van het bakje is in reliëf een versierde rand van schelpen en slakkenhuizen te zien, de realistische weergave van de natuur zoals Palissy dat eeuwen eerder ook bij schotels had gedaan. Dwars over het voorwerp ligt als decoratie een tabakspijp, die als sierpijp met ketel en steeleind aan de asbak vast zit. Juist door het aanbrengen van een pijp wordt de gebruiksfunctie van het voorwerp ernstig belemmerd. Aardig is wel dat een voor die tijd modern pijpmodel werd gekozen met een buldog ketel en korte overhoekse steel. Vanaf 1890 waren dergelijke modellen, uitgevoerd in bruyèrehout, buitengewoon populair. Dat de Duitse porseleinfabrieken een oneindige reeks van dergelijke asbakken en andere prullaria maakten, wordt bewezen door het modelnummer dat aan de onderzijde is aangebracht en "3308" te lezen geeft. Helaas is niet te duiden waar de productie heeft plaatsgevonden. In Nederland was dit goed vooral in het boerenmilieu als pronkartikel populair, vooral in de Achterhoek al is het hierbij afgebeelde voorwerp uit een Zeeuwse familie afkomstig.

Amsterdam Pipe Museum APM 16.952

Archief object van de maand