Gesneden doos voor kerftabak

juli 2019

Een magnifiek stukje snijkunst ligt in deze Duitse tabaksdoos besloten. Zij is geheel van hout gemaakt inclusief de zevenkakige scharnier, een waar stukje technisch vakmanschap. Binnen een omlijsting van Lodewijk XV-motieven vertoont de doos een interessante voorstelling met encyclopedische opzet. Op het deksel zien we een landschap met centraal een stenen molengebouw met waterrad. De cartouche aan de bovenzijde licht dit ook toe en geeft als datering het jaartal 1780. Het betreft een ijzerpletterij waar een zware hamer wordt aangedreven door waterkracht. De voorzijde van de doos vormt de nadere uitleg van het deksel, want daar zien we wat er achter de gevel van het fabrieksgebouw gebeurt. De onderzijde van de doos laat de winning van het ijzererts zien, met een eenvoudig takeltje hoog op een berg, daarnaast ligt een kasteel. De doos refereert aan de ijzerproductie in het plaatsje Gimborn aan de Leppe in wat later het Rurhgebied zal worden. Reeds vanaf de 14de eeuw werd er in Noordrijn-Westfalen op kleine schaal ijzererts gedolven dat met hout uit de lokale bossen werd gesmolten. Watermolens zorgden voor de aandrijving van de blaasbalgen en plethamers. Het tafereel met de volledige productiegang van het ijzer op deze tabaksdoos is een uitzonderlijk zeldzaam document over de pre-industriële geschiedenis van Duitsland. Het is goed voorstelbaar dat de tabaksdoos gemaakt is voor Fürst Schwarzenberg, de kasteelheer van het kasteel van Gimborn.

Amsterdam Pipe Museum PM 22.939

Archief object van de maand