Een totempaal van portretten

mei 2005

Bij deze monumentale pijpenkop, geboetseerd uit aardewerk, is een magnifieke opstapeling van dierportretten te zien. De pottenbakker die dit voorwerp maakte bezat de kunst om een continuüm van maskervormen aan de voorzijde van de hoge ketel te stapelen, waarbij buffelkoppen elkaar afwisselen. De bovenste buffelkop staat op een naakt mensentors met borsten en een navel, de armen lopen langs de zijkanten van de ketel. Dergelijke opvallende stukken werden gemaakt in de Gaslanden van Kameroen door pottenbakkers die in een sterke traditie werkten. Grote, prestigieuze pijpenkoppen waren bedoeld voor de stamoudste of andere belangrijke personen. Zij werden als een soort verzameling bewaard om bij tijd en wijle als pronkstuk te worden vertoond. Roken eruit deed men niet, zij werden slechts rondgedragen. Bij die gelegenheid werden de koppen met tabak gevuld, die na het ronddragen onder de bedienden uitgedeeld werd. Vanwege de sterke traditie van de pijpenmakers in de Graslanden zijn degelijke koppen generaties lang gemaakt waardoor het buitengewoon moeilijk is ze een datering te geven. Een tweede exemplaar in de collectie van het Pijpenkabinet vertoont dezelfde opstapeling van portretten maar dan zijn geen buffels weergegeven maar mensen. Voor de bewoners van de Graslanden is een verandering in het onderwerp overigens reden aan de pijp een andere symboolwaarde toe te kennen.

Amsterdam Pipe Museum APM 17.521

Archief object van de maand