An advertising brochure from the Goedewaagen and Son company

Reclamefolders behoren tot een van de meest vluchtige soorten drukwerk. Hoewel hun oplage groot kan zijn, geschiedt de verspreiding doorgaans in een kort tijdsbestek en is de voorraad spoedig uitgeput. De reclamefolders worden ontvangen door groothandelaren, detailhandelaren en soms door de consument. Het merendeel verdwijnt vrijwel direct in de prullenmand, of wordt tijdelijk bewaard om de actualiteitswaarde. Door hun korte levensduur zijn oude reclamefolders nu zeldzaam. Zij werden bijvoorbeeld nergens in een archief bewaard. Zelfs in het fabrieksarchief van de firma Goedewaagen - het enige archief van een· pijpenfabriek dat nog bestaat - is geen complete set reclamedrukwerk aanwezig. De fabriek richtte zich op produktie, niet op het verzamelen en conserveren van haar geschiedenis.

Bij dit artikel wordt het oudst-bewaard gebleven stukje reclamedrukwerk opgenomen (afb. 1). Het betreft een vouwblad met ruim dertig modellen korte pijpen, dat in de kollektie van het Pijpenkabinet bewaard wordt. De folder is uitgevoerd in de indertijd veelvuldig toegepaste litho-drukmethode. Boven iedere pagina lezen we de naam van de fabrikant met zijn adres. Uit deze naamsaanduiding kunnen wij afleiden dat het stuk uit de jaren na 1880 dateert. Immers in 1880 werd de zoon van Pieter Goedewaagen, Aart Goedewaagen, firmant en kreeg de fabriek de benaming "P. Goedewaagen & Zoon". Hoewel dit het vroegste stuk reclamedrukwerk van Goedewaagen is, moeten we in dit vouwblad geen voorloper van de catalogi zien. De oudste ons bekende catalogus stamt uit de jaren na 1885, echter voordien zal het bedrijf eveneens catalogi gebruikt hebben.

De meeste afgebeelde produkten behoren tot de shagpijpen, zijn korte gesteelde modellen met een betrekkelijk kleine kop. Soms worden deze pijpjes ook wel jongenspijpjes genoemd. De helft van de modellen is glad. In de ketelvormen laten zich ovoïde Hollandse modellen herkennen, met op de zij van de hiel het wapen van de stad Gouda      (nummer 140). Maar daarnaast vinden we ook de kromkoptypen voorzien van een spoor bekend uit Engeland (96) en de Franse néogènes met knophiel afgebeeld (423). De gedecoreerde pijpen vallen onder het eenvoudige soort. Allen zijn in een tweedelige pijpvorm gemaakt; geen ervan is door decoratie aan tijd of landstreek gebonden.

Ons vouwblad moet gemaakt zijn voor een bepaalde doelgroep: een kennismakingsfolder voor handelshuizen of detailverkopers die zich speciaal in korte pijpen interesseren. Helaas is deze doelgroep niet bekend en door het woord export moeten we ons niet laten misleiden. Dit werd dikwijls bij wijze van status op het drukwerk geplaatst, het vouwblad kan evenzogoed in ons land als in België, Frankrijk of Engeland zijn gebruikt..

Het is zeer waarschijnlijk dat bij deze afbeeldingen een tekstpagina gevoegd werd, waarop de prijzen van de modellen en de aanduiding dat meerdere modellen voorradig waren. Dit bijgevoegde vel kon de fabrikant in iedere gewenste taal laten opstellen.

Zie ook:
‘Een export-catalogus van Goedewaagen’, Pijpelijntjes, Jrg. III, nr. 3, 1977.