Opium & opiumschuiven

een bronnenboek

door Don Duco

Opium is een intrigerend onderwerp, zo meldt de flaptekst en de zwarte kaft met de papaver-knop maakt ook alleszins nieuwsgierig. En bij nadere bestudering biedt het boek Opium & opiumschuiven alles om de opgewekte interesse te bevredigen. Daarbij laat auteur Don Duco overigens weinig mysterie bestaan, want hardnekkige fabels en vooroordelen over dit onderwerp weet hij feilloos te ontrafelen.

Als een perfecte geschiedenisleraar loodst de auteur de lezer door de historie. Compleet met het inzicht in de sociale en politieke implicaties die in het Chinese keizerrijk van de negentiende eeuw aanzienlijk waren. Daarbij zijn de beruchte Opiumoorlogen tussen China en het Westen het tragisch hoogtepunt. Voor de Nederlandse lezer van bijzonder belang is de extra aandacht voor de opiumhandel in Nederlands-Indië, die in de internationale literatuur doorgaans onderbelicht blijft.

In het tweede deel komt de auteur opnieuw op dreef: nu als connaisseur en kunst-en-kitsch-expert in één persoon verenigd. Met veel kennis van zaken beschrijft hij de pijp in elk onderdeel. Onverwachte en onbekende voorwerpen die de opiumroker kennelijk gebruikt, worden voorgesteld en helder beschreven. Jammer dat dit deel van het boek niet in kleur gedrukt is: de Chinese voorwerpen verdienen dat zeker. De eerste helft van het boek is overigens vooral met antieke prenten verluchtigd die in origineel ook niet veel kleur zullen hebben.

Uit elk detail blijkt de systematische geest van de schrijver: vijf hoofdstukken met elk vijf thema’s, 100 pagina’s over de opiumproductie, -handel, -geschiedenis en -gebruik, ook weer 100 pagina’s besprekingen en beschrijvingen van de objecten. Met recht heeft het boek als ondertitel een bronnenboek, want om dit alles te verantwoorden heeft Duco maarliefst 700 noten in de tekst verwerkt die verwijzen naar zo’n 450 bronnen. Het feit dat slechts 20 daarvan in het Nederlands zijn (meer dan de helft overigens van vóór 1940) bewijst wel hoe nodig het was een Nederlands boek over opium uit te brengen. We mogen Duco wel dankbaar zijn dat hij dit literatuuronderzoek heeft verricht en dit nu in een handzaam en overzichtelijk boek presenteert.

Op de website van de uitgever, Stichting Pijpenkabinet die het Amsterdam Pipe Museum beheert, lezen we dat Don Duco als conservator al een dozijn boeken over de tabakspijp heeft geschreven. Het uitstapje met zijn opiumboek blijkt een gedegen en waardevol naslagwerk opgeleverd te hebben.

---------------------

Uitgever: Amsterdam Pipe Museum - Stichting Pijpenkabinet, Amsterdam, 2006

ISBN 978-90-70849-23-8

256 pagina's, Nederlandse tekst

formaat 23 x 17 cm, paperback

236 illustraties

Prijs € 30,- (exclusief verzendkosten)