Merken en merkenrecht van de pijpenmakers in Gouda

door D.H. Duco

Binnen de vakwereld van de archeologie, waar de kleipijp tot de meest voorkomende vondsten behoort, heeft Don Duco zich tot productief onderzoeker/publicist en erkend specialist ontwikkeld. Zijn handboek De Nederlandse kleipijp is niet voor niets door de Koninklijke Akademie van Wetenschap onderscheiden en algemeen in gebruik.

Duco’s boek Merken en merkenrecht van de pijpenmakers in Gouda is zonder twijfel zijn grootste productie (29 x 29 cm, 260 pagina’s in harde linnen band) en in de toekomst waarschijnlijk ook zijn meest invloedrijke.

Het bevat alle Goudse pijpenmerken, afgebeeld in meer dan 1700 tekeningen die een visuele indruk van het merk geven. Direct bij het merk zijn alle opeenvolgende eigenaren met hun datering opgenomen. Van deze pijpenmakers is ook hun complete periode van werkzaamheid op te zoeken en via één van de vijf registers de andere merken die zij hebben gebruikt. Alle dateringen zijn op grond van duizenden archiefgegevens gecontroleerd en beredeneerd, waardoor een nauwkeurig en historisch juist overzicht is gevormd. Het boek is hiermee een ideaal instrument voor de determinatie van elke vondstlocatie met materiaal van na 1600

Volgens Duco’s uitgebreide verantwoording is dit naslagwerk tot stand gekomen door ruim twintig jaar alle archiefbronnen en publicaties op pijpenmakers en -merk te klapperen in een elektronische database. De consciëntieuze wijze waarop Duco dit monnikenwerk heeft verricht, draagt in hoge mate bij aan de waarde van de merkenlijsten. Met dit boek stelt hij de bewerking van het bronnenmateriaal in hanteerbare vorm beschikbaar. Door de cumulatie van het volledige bronnenbestand zijn alle eerdere publicaties over dit onderwerp met dit boek in feite achterhaald.

Toch ligt de unieke expertise van Duco in de eerste helft van het boek: de strikt chronologische opgebouwde inleiding over de ontwikkeling van het merkenrecht en daarmee het gebruik om pijpen te merken; volledige verantwoord in ruim 700 noten. De Goudse pijpenindustrie kon geen wereldwijd belang verwerven zonder marktbescherming. De groei van een beschermend octrooi van alleen de stad Gouda naar een nationale deponering, is een proces van bijna drie eeuwen geweest. De auteur weet deze historische ontwikkeling helder te ontrafelen. Aan de verkoop en marketing heeft Duco een apart hoofdstuk gewijd met een bespreking van de verpakkingsmerken, die bij de verkoop van pijpen een belangrijke rol hebben gespeeld. Bijzonder praktisch aan het boek is het resumé met Duco’s uitleg aan het eind van elk hoofdstuk, waardoor de materie ook begrijpelijk is voor wie niet het hele boek van A tot Z wil lezen.

Inleiding en geïllustreerde merkenbijlage met bijbehorende registers maken Duco’s nieuwe merkenboek tot een standaardwerk voor de komende decennia. Kortom, een must voor elke archeologische dienst en bibliotheek.

---------------------

Uitgever: Amsterdam Pipe Museum - Stichting Pijpenkabinet, Amsterdam, 2003

ISBN 90-70849-21-6

260 pagina's, 29 x 29 cm, hardcover, English summary

67 foto's, 231 merkvignetten, 1047 merken

Prijs € 55 (exclusief verzendkosten)