Collectienummer:
| APM 20.718 |
Deelcollectie:
| tabakscuriosa |
Titel:
| tabaksdoos |
Trefwoord:
| schelpen gemonteerd in messing |
Beschrijving:
| Tabaksdoos van tropische kauri schelp (cypraea tigris) gemonteerd in messing, de bodem en deksel uit een kaurischelp gezaagd en bevestigd in een messing vatting met rechte opstaande zijkant en zaagtand klemranden, de tweekakige scharnier aan de buitenzijde met een draagoog, inwendig een gegoten messing pijpenstopper met een balustervorm, langs de buitenrand gegraveerd "TAMIS JANSZ. WITS MEER" en aan weerszijden van de scharnier een ornamentje bestaande uit gestileere schelpjes. |
Datum:
| Periode | 1690 - 1715 |
Maten:
| Algemeen | Hoogte | 6,3 cm |
| Breedte | 5,9 cm | |
| Lengte | 7,5 cm |
Kenmerken
| Materiaal | schelp (dierlijk materiaal) |
| Techniek | gezaagd, gemonteerd |
| Kleur | wit, bruin |
| Overige materialen | messing (metaal) |
| Gebruikssporen | geen |
Productie
| Continent | Europa |
| Regio internationaal | West-Europa |
| Land | Nederland |
| Regio nationaal | Noord-Holland |
Aanwinst
| Jaar | 2011 |
| Provenance | Groningen, Niemeyer Tabaksmuseum, 12 januari 1964-2011, nr CC028 (DD106) |
| Middelstum, collectie G.A. Brongers, <1955-1963 |
Commentaar
| Afgebeeld en besproken in Hobby, Jrg. I, nr. 5, februari 1947, p 82-83 onder de titel Tondeldoos.Uit de documentatie van Brongers: Ovale tabaksdoos uit de schaal van de porseleinslak in koperen montering, waarop het opschrift: TAMIS IANSZ. WITS MEER. Tamis Jansz. Witsmeer was omstreeks 1660 geboren te Alkmaar als zoon van Jan Taemsz. Witsmeer, schipper en Maritge Claesdr. (van De Rijp). De doos zal omstr. 1685 zijn gemaakt toen Tamis zo'n 25 jaar was, mogelijk als huwelijksgeschenk ontstaan. De doos is gaaf bewaard gebleven met het stampertje aan de binnenzijdem als kostbaar reliquie weinig en zorgvuldig gebruikt. Litt. Nicotiana Tabacum, pag. 50 e.v. Een andere bron: Blijkens het Schepentrouwboek zijn ondertrouwd 1.9 en getrouwd 15.9.1697: Tames Jansz. Witsmeer, j.m. wonende te Alkmaar in de Sint Annastraat en Teuntje van der Codde j.dr. wonende te Alkmaar op de Bagijneweide. Uit verschillende notariele acten w.o. testamenten blijkt dat het echtpaar geen kinderen heeft gekregen. Tamis Jansz. Witsmeer werd 12.9.1736 in de Grote Kerk te Alkmaar begraven. Zijn weduwe Teuntje van der Kodde verklaart op 1.8.1737 voor not. Heijmenbergh dat zij wil hertrouwen met haar neef Jacob van der Kodde, koopman te Edam. Tamis Jansz. Witsmeer had een broeder Claes Jansz. Witsmeer. Tezamen met deze en later met diens kinderen heeft hij aandelen o.a. in een oliemolen genaamd De Reus aan het Zeglis en in een pakhuis "voorsien van vier steene olybacken, waarin ider ontrent hondert amen oly gestort konnen werden", "leggende over de Keeten agter Weezel aan de noortzijde van de Schulphoek". |
Literatuur
| Georg Alfred Brongers, Nicotiana tabacum; The History of Tobacco And Tobacco Smoking in the Netherlands. Groningen, 1964. p 51. Dit exemplaar. Bijschrift: 17th century shell tobacco-box mounted in brass, originally belonging to Tamis Jansz. Witsmeer. |
| Georg Alfred Brongers, Pijpen en tabak. Bussum, 1964. titelpagina. Dit exemplaar. |
| Georg Alfred Brongers, Van Gouwenaar tot bruyère pijp. Amerongen, 1978. p 62 (onder). Dit exemplaar. |
| T. Helperi Kimm, Il fumo nella mente, Piccola storia del tabacco nelle immagini del Museo Nyemeyer. Smoking, rivista trimestrale della pipa e del sigaro, 3/3. p 24. Dit exemplaar. |
| Helmut Hochrain, Das Lexikon des Pfeifenrauchers. München, 1984. p 178. Dit exemplaar (tekening). Bijschrift: Tabakbehälter, eiförmig, 17.Jh., aus einer Muschel gefertigt, mit Metallbeschlägen. Seltenes Stück. |
| Don Duco, De tabaksdoos van Tamis Jansz. Witsmeer. Amsterdam, 2011. afb 1-4. Dit exemplaar. |
| Don Duco, De Hollandse tabaksdoos. Amsterdam, 2012. afb 5. Dit exemplaar. |
Expositie
| Amsterdam, Niemeyer Nederlands Tabacologisch Museum, vitrine 4, 1964-1974. |
| Groningen, Niemeyer Tabaksmuseum, 1978-2010, zolderetage. |
| Breda, Turfschip, tentoonstelling "Toeback-Tabak", 11-20 april 1981. |
| Amsterdam, Pijpenkabinet, tentoonstelling "Curieuze tabaksdozen uit twee eeuwen, bijzondere dozen uit de Niemeyer collectie", 15 september - 31 oktober 2011. |
If you have any comments, suggestions or additions, click here to send us an email